In Nederland heeft 1 op de 100 mensen coeliakie (spreek uit als: seu-lia-kie), gemiddeld is er dus 1% kans om het te krijgen. Als je iemand bent of kent die deze ziekte heeft, weet je ook vast al wel dat dit met gluten en de darmen te maken heeft. Er zijn verschillende dieetgoeroes die gluten überhaupt afraden omdat het ongezond zou zijn, en wat ongezond is eten we natuurlijk niet!
Daarmee is er volgens mij een nieuwe hype geboren. Ik noem het een ‘vrijwillig glutenvrij voedingspatroon’. Want wanneer er echt sprake is van coeliakie is er namelijk geen keus of je dat wilt of niet. Ik vraag me dan ook af: ‘Waarom zou je dit willen?’ Je voedingspatroon wordt erg beperkt wanneer je gluten gaat vermijden plus alle risico’s op tekorten die je loopt. In deze column wordt toegelicht wat de fabels en feiten zijn omtrent gluten en wat coeliakie nou eigenlijk precies voor ziekte is.
De term ‘coeliakie’, wat houdt het in?
Coeliakie en glutenintolerantie zijn twee termen die beide dezelfde auto-immuunziekte aanduiden. Auto-immuun wil zeggen dat het lichaam onterecht antistoffen aanmaakt tegen je eigen weefsel. De term glutenintolerantie kan verwarrend overkomen, in het geval van een intolerantie kan er vaak nog een kleine hoeveelheid verdragen worden zonder dat er klachten ontstaan. Denk maar aan lactose-intolerantie. Bij coeliakie, ofwel glutenintolerantie is dit niet het geval. Bij ieder spoortje gluten beschadig je de dunne darm. Soms hoor je mensen ook de term glutenallergie gebruiken maar deze term bestaat eigenlijk niet.
Voeding die gluten bevat veroorzaakt bij mensen met coeliakie ontstekingsreacties in het slijmvlies van de dunne darm. Een dunne darm heeft in een gezonde situatie darmplooien met daarop darmvlokken. De plooien en vlokken zorgen ervoor dat voedingsstoffen goed opgenomen kunnen worden. Van enkel een spoortje gluten kan iemand met coeliakie al heel ziek worden. Elke keer dat er een ontstekingsreactie ontstaat in de dunne darm leidt dit tot schade, dit zie je op onderstaande afbeelding.
Zeker bij volwassenen kan dit de darmvlokken ernstig beschadigen. Het kan ook niet meer volledig herstellen, met als gevolg dat voedingsstoffen op den duur minder goed opgenomen kunnen worden. Bij kinderen herstellen de darmvlokken zich bijna wel volledig.
Het kan een hele tijd duren voordat coeliakie vastgesteld wordt bij iemand. Dit heeft te maken met een diversiteit aan ‘vage’ klachten, die vaak niet meteen gekoppeld worden aan deze ziekte. Hierbij moet je denken aan depressie, vermoeidheid, gewichtsverlies, bloedarmoede en zo zijn er nog heel veel meer. Daarnaast verschillen deze klachten ook per persoon. Coeliakie kan op alle leeftijden ontstaan en erfelijkheid kan hierbij een rol spelen. Bij eerstegraadsfamilieleden (ouders, broers, zussen) van mensen met coeliakie is de kans op coeliakie ongeveer 10%.
Glutensensiviteit
Glutensensiviteit is niet helemaal hetzelfde als coeliakie, en nog vrij onbekend als het gaat over behandelingen en diagnoses. Wanneer iemand hier last van heeft is er niet echt sprake van coeliakie, maar toch krijgt iemand klachten door eten van gluten. Het grote verschil is dat iemand met glutensensiviteit nog een relatief ‘grote’ hoeveelheid gluten kan verdragen zonder dat er klachten ontstaan. In het geval van coeliakie hoeft er maar een kruimeltje gluten aanwezig te zijn in de voeding en het gaat al mis. Onderzoek hiernaar is nog in volle gang. Inmiddels zijn artsen en wetenschappers er wel achter dat mensen die hier last van hebben, baat hebben bij een glutenvrij voedingspatroon.
Iedereen heeft het over gluten, maar wat is dat nou eigenlijk?
Gluten is een eiwit welke je van nature vindt in tarwe, rogge, spelt en kamut. Haver is van nature glutenvrij, maar toch valt haver onder de glutenbevattende granen. Dit komt omdat haver vaak besmet is met gluten uit gerst, tarwe en rogge. Haver past daarentegen wel heel goed in een glutenvrij voedingspatroon vanwege de goede voedingswaarde. Je vindt 100% glutenvrije haver in de supermarkt, op de verpakking moet dan wel het officiële glutenvrije logo vermeld staan.
Gluten zijn ook te vinden in producten die van bovenstaande granen gemaakt zijn. Je moet dan denken aan brood, pizza, koek, gebak, pasta en ga zo maar door. Natuurlijk is het ook in producten verwerkt waar je het misschien niet direct in verwacht. Ik heb het dan over bijvoorbeeld bindmiddelen in soepen, bier en ijssoorten. Gluten zijn dus in heel veel producten verwerkt en het is daarom ook een hele klus om een volwaardig voedingspatroon te hebben waarbij gluten uitgesloten zijn. Want dit is namelijk de behandeling bij coeliakie: een strikt glutenvrij dieet. Voor een volwaardig voedingspatroon is het daarom van belang om een diëtist mee te laten kijken. Omdat veel producten gluten bevatten hebben diverse supermarkten ook een schap met glutenvrije producten.
Hoe kom ik erachter of ik coeliakie heb?
Allereerst wil ik het advies geven om niet zelf te gaan dokteren. Wanneer je al langer klachten hebt, ga dan eerst naar de huisarts. Wanneer je op eigen initiatief start met een glutenvrij dieet, kan de diagnose coeliakie namelijk niet meer gesteld worden. Zoals je al eerder hebt kunnen lezen maakt het lichaam antilichamen aan en door een simpele bloedtest kan er worden aangetoond of er antilichamen in het bloed aanwezig zijn. Daarom is het juist belangrijk om tot die tijd gewoon gluten te blijven eten, anders verdwijnen ze namelijk.
In sommige gevallen wordt er aanvullend nog een darmbiopsie gedaan. Stukjes van de darmvlokken worden dan onderzocht om te kijken of ze beschadigd zijn en of er dus sprake is van coeliakie. Als je eenmaal in de medische molen zit, wil je ook graag dat de diagnose officieel vastgesteld wordt. Een 100% glutenvrij leven is namelijk wat anders dan ‘alleen’ glutenvrij eten!
Fabels en feiten over gluten
- Gluten zijn slecht voor je gezondheid? Wanneer er geen sprake is van coeliakie of glutensensiviteit is dit echt een fabel. Gluten horen thuis in een gezond voedingspatroon en er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat beweerd dat dit niet goed voor je is. Het zomaar weglaten van gluten in een voedingspatroon kan leiden tot tekorten aan vitaminen en mineralen.
- Gluten zijn dikmakers? Nee, zoals je al eerder hebt gelezen worden gluten verwerkt in bijvoorbeeld volkoren brood. Dit behoort in een gezond voedingspatroon. Gluten zijn daarentegen ook verwerkt in cake en koekjes en dit zijn wel dikmakers. Dat komt niet per definitie door de gluten, maar bijvoorbeeld door de hoeveelheid suiker.
- Speltbrood is een alternatief voor mensen die glutenvrij moeten eten? Dit is een fabel, want gluten zitten van nature in spelt. Dit brood is dus niet geschikt voor mensen met coeliakie.
- Eenmaal coeliakie, is altijd coeliakie? Je kunt niet over coeliakie heen groeien omdat het een auto-immuunziekte is, dus dit is helaas een feit.
- Amaranth, boekweit, cassave, gierst, glutenvrije haver, mais, quinoa, sorghum, teff en tapocia zijn granen die toegestaan zijn bij een glutenvrij voedingspatroon? Dit is een feit, want bovengenoemdegranen zijn glutenvrij en dus geschikt in een glutenvrij voedingspatroon!
Kan ik met PowerSlim starten als ik coeliakie heb?
Ja, dit kan gelukkig wel. Er zijn ongeveer 45 PowerSlim producten in het assortiment die geen gluten bevatten, en dus geschikt zijn.
Wil je op een gezonde manier afvallen?
Bron PowerSlim:
- Nijeboer, P., Bontkes. H. J., Mulder, C.J., & Bouma, G. (2013), 22 december). Non-celiac gluten sensivity. Is it in the gluten or the grain?
- Gils, T. van, Nijeboer, P., Ijssennagger, C. E., Sanders, D. S., Mulder, C. J., & Bouma, G. (2016, 8 november). Prevalence and Characterization of Self-Reported Gluten Sensitivity in The Netherlands.